NEREDEYİZ?

Göynük Türkiye'nin Batı Karadeniz bölgesinin 31. enlem ve 41. boylamları arasında yer alır. Yüzölçümü 1437 km2 olup, denizden yüksekliği 720 metredir. Bolu ilinin güney batısında yer alan Göynük ilçesinin doğusunda Mudurnu ilçesi, batısında Sakarya’nın Taraklı, Kuzeyinde Sakarya’nın Akyazı, Güneyini Ankara’nın Nallıhan, Eskişehir’in Sarıcakaya ve Bilecik’in Yenipazar ilçeleri bulunur. İlçenin toplam 66 adet köyü vardır. Karadeniz, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinin kesişim noktasında yer alan ilçede, bu bölgelerin farklı iklim özellikleri de gözlemlenebilir. Farklı iklim özellikleri, arazi yapısındaki farklılıklar ve bölgesel beşeri ve ekonomik özellikler yönünden beş bölgeye ayrılabilir;

1- Falanızkırı
2- Kaşıkçıderesi
3- Dağsalısı
4- Alaniçi
5- Ova bölgesi

İlçe toprakları genellikle dağlık, tepelik ve akarsuların derin vadiler açtığı bir araziyi kapsamaktadır. Göynük, Alp Orojenezi sonucu şekillenmiş Kuzey Anadolu Dağları olarak isimlendirilen kuşak üzerinde yer almaktadır. İlçeyi çevreleyen dağlar, Kuzey Anadolu dağ sisteminin birer parçasını oluşturan Köroğlu Dağları ile Abant Dağları’nın birer uzantısı durumundadır. Bu dağların uzantıları Göynük’e doğru birkaç kola ayrılırlar ve yükseltileri iyice azalır. Abant Silsilesinin devamını oluşturan Kapı ormanı Dağı 1.277 metre yüksekliğindedir. Doğuya doğru gidildiğinde Arıkçayırı tepesi 1.617 metreyi bulmaktadır. Köroğlu Dağlarının parçası konumundaki Kocaman Dağ 1.379 metredir. Güneydoğuda bulunan Köroğlu Kayası 1.720 metre yüksekliği ile içenin en yüksek noktasıdır.

DAĞLAR

Göynük, doğuda Buzluk, batıda Boztepe, kuzeyde Zincirli kayalar, güneyde Erenler ismini taşıyan yüksek tepeler arasındaki yamaçlara yaslanarak kurulan tipik bir Anadolu kasabasıdır. Arazi batıya doğru alçalmaktadır. Göynük Çayı ve Sofuali Çayı ilçenin güneybatısında birleşerek ilçeden çıkarlar, dar ve derin vadilerden geçerek Sakarya nehrine karışırlar. Şehrin içinde ve kenarlarında Sela Kayası, Kızılkaya, Bozdağ ve Buzluk dağları vardır.

SELAKAYASI: Kazanın içinde bulunan bu dağ şehri iki kısma ayırır. Bu dağın tepesinde tarihi Hisar Harabelerinin Rumlar zamanından kaldığı söylenmektedir. Buranın üzerinde Kaymakam Hurşit Bey tarafından yaptırılan yüksek kule her taraftan görülür.

BOZDAĞ: İlçenin kuzey batısına düşer. Göynük çevre yolu üzerindeki Kanlı Kaya mevkiinden kasabanın kuzeyindeki Beybahçesi düzlüğüne kadar devam eder. Bu dağın üstü genellikle meşelik ve çalılıktır.

KIZILKAYA: İlçenin batısına düşen kızıl kayalardan mürekkep yüksek ve genç bir dağdır. Şehre bakan tarafında daha ziyade meşeler ve ıhlamur ağaçları bulunur. Bu dağın karşı yamacında bağ ve bostanlıklar vardır.

BUZLUK DAĞI: İlçenin güneydoğusuna düşer. Göynük-Nallıhan yolunun doğusunda, Göynük-Mudurnu yolunun güneyinde yüksek bir dağ olarak kabul edilebilir.

BATI

Güdümü ve daha birçok küçük dağlar vardır. Güdümü ormanları Göynük şasesini takip ederek tek silsile üzerinde uzanır.

KUZEY

İlçenin kuzeyinde yayla ormanları, Kılavuzlar Köyü’nden başlayarak Mudurnu hududundaki Izvay Yaylası’nda son bulur. 40 km. boyunda tepesi köknar, kayın, çam, kestane ağaçları ile kaplıdır.

DOĞU

En fazla dağ ve ormanlar bu havalide toplanmıştır. Hasan Kuzu, Ayvacık, Kızılcalan, Nehneler, Gökdere ormanları ile Bey yaylası, Germenoz, Mantarlık, Aktepe, Kazanlar ormanları vardır. Bu dağlarda karaçam ve sarıçam ağaçları

bulunur.

GÜNEY

Bey Yaylası, Tavşan, Köroğlu, Karaorman, Manzarlar, Kuzusayfi, Harmandağı, Karadere, Göktepe, Kömürcüler dağları vardır. Ovalar İlçe sınırları içinde yer alan en önemli ova, çöküntü sonucu oluşan Himmetoğlu Ovası’dır. Göynük İlçesi'nin güneyinde yer alan Himmetoğlu ovasının Kuzey-Güney yönünde 5 km. genişliği, Doğu-Batı yönünde 17 km. uzunluğa ulaşmaktadır. Bölücekova'dan başlayıp Çatak Boğazı’na uzanan bölümde ılık bir iklim hüküm sürer. Çatak Boğazında devamlı esen sıcak güney rüzgarları yörenin iklimini değiştirmiştir. Eskiden Çatak Suyu civarında pamuk ekildiği belirtilmektedir. Himmetoğlu Ovası’nın kuzey batısında ise “Narzanlar Düzlüğü” yer almaktadır. Düzlüğü Korubeli sırtı ikiye ayırır. Bu alanda karasal iklim etkileri görülür. Ova Bilecik il sınırları içinde devam eder. Yaylalar İlçenin kuzeyinde sıradağların uzanışına paralel yüksek düzlükler ise doğu-batı istikametinde Karabey, Çubuk, Değirmenözü ve Kaşıkçık Yaylaları’dır. Bu yaylalar hayvan yetiştirme bakımından çok uygundur. Günümüzde de yayla hayatı ve hayvancılık devam etmektedir. Mudurnu, Dokurcun, Adapazarı hayvanlarını buralar beslemektedir.

İklim

Göynük, ne deniz ikliminin bariz etkilerinin görüldüğü Karadeniz iklim tipi, ne de İç Anadolu’nun tam karasal iklim özelliklerinin görüldüğü bir sahadır. Her iki iklim tipi arasında geçiş özelliği gösterir. Göynük, genel bir açıklama ile yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve kar yağışlı karasal iklim özellikleri göstermektedir. Fakat sonbaharda başlayan yağışlı devrenin Mayıs ortalarına kadar uzaması karasal iklim tipinden ayrılmasına sebep olmaktadır. Sıcaklıkların yıllık gidişi mevsimlerin genel karakterine uygun bir seyir göstermektedir. Aralık, Ocak, Şubat ayları en soğuk aylar, Haziran, Temmuz, Ağustos ayları ise en sıcak aylar olarak görülür. Yağışlar ilk ve sonbahar mevsimlerinde görülür. Ortalama yıllık yağış miktarı m2 de 614 kg’dır. Göynük’te yıllık ortalama sıcaklık 10,8 ºC, en yüksek sıcaklık 36,5 ºC, en düşük sıcaklık ise -17,6 ºC olup, ortalama kar yağdığı gün sayısı 16’dır. Hemen her yönde esen rüzgarlar aynı hızdadır. En çok esen hakim rüzgar yönü ise kuzeydoğu rüzgarı yani “poyraz” dır.

Bitki Örtüsü

İlçe arazisinin 2/3’si dağlık ve ormanlık saha, geri kalan 1/3’i genellikle tarım sahası ve akarsu boylarıdır. İlçede asli ağaç türü Karaçam’dır. Bundan sonra Sarıçam ve Palamut 15 Meşesi gelir. Diğer ağaç türleri ise Pırnal Meşesi, Kayın, Ihlamur, Şimşir, Karaağaç ve Ardıç’tır. İlçe merkezinde evlerin bahçeler içinde yer almaları ve bu bahçelerdeki meyve ağaçları ilçeye yeşil bir görünüm vermektedir. Ayrıca akarsu boylarındaki kavak ağaçları önemli bir yer tutmaktadır. Orman varlığı, Göynük Orman İşletmesi’nin yoğun çalışmaları ile hem korunmakta hem de müsait sahalara yeniden fidan dikilerek geliştirilmeye çalışılmaktadır. Bölge topraklarının ana materyali killi, kumlu, kalkerli ve marnlı kayaların ufalanmalarıyla oluşmuştur. Toprak tipleri: Kahverengi orman toprakları, kolüvyal topraklar ve alüvyon topraklarıdır.

SICAK SU KAYNAKLARI

ÇATAK HAMAMI

Göynük’ün 30 km. güneydoğusunda, Çatak Köyü hudutlarında Hamam Boğazı Mevkii’ndedir. Denizden yüksekliği 600m.’dir. Çevresinde Bizans (Doğu Roma) medeniyetine ait kalıntılar bulunmaktadır. Suyundan hem içilerek hem de banyo yapılmak suretiyle istifade edilir. Kalsiyum ve hidrokarbonat iyonlarınca zengin oligometalik bir sudur. Radyoaktivitesi 7 emandır. Suyun sıcaklığı 32 ºC’dir. Romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. Bu kaplıcadan yararlanma tamamen yerel ölçekte olmaktadır.

SARIKIZ SİFONLU KAYNAĞI

Çatak Boğazı’nda kalkerli arazi içinde oluşmuş Çatak Suyu kıyısında 20 m. yükseklikten aralıklarla fışkırarak akan bir kaynak olup, dağın yamaçlarından travertenler oluşturmuştur.

ILICA

Bayındır Köyü hudutlarında 20-22 ºC sıcaklığı olan bir kaynaktır.

AKARSULAR

GÖYNÜK ÇAYI

Sakarya Havzası içinde yer alır. Esas kaynağını Çubuk Gölü ayağından alır. Yan dereler yardımı ile beslenir. Göynük’ten geçtikten sonra Değirmenözü, İbrahimler ve Hatip Deresi’ni alarak Göynük ve Bolu il sınırlarından çıkar. Doğu-batı istikametinde eğimi takip ederek Sakarya Nehri’ne ince bir vadi ile açılır. Eğimin fazla olduğu yerlerde hızlı akışlıdır. Eğimin azaldığı yerlerde ise çok geniş olmamakla birlikte menderesler çizerek yoluna devam eder. En fazla akım Nisan-Mayıs aylarında görülür. Zaman zaman ilkbahar ve yaz aylarında görülen sağanak yağışlar ile yükselerek etrafındaki tarım alanlarını önemli ölçüde tahrip eder. 1991 yılının Temmuz ayında meydana gelen sel felaketi şehir merkezinde evlerin yıkılmasına, bazı araçların sele kapılıp gitmesine ve hayvan telefine sebep olmuştur.

ÇATAK SUYU

Göynük’ün 27 km. doğusundadır. Kuzey-güney doğrultusunda akarak Sakarya Nehri’ne karışır. Yağışların düzensiz, morfolojik yapının elverişsiz olması sebebiyle rejimi de düzensizdir. En fazla akım Nisan-Mayıs aylarında, en az akım ise Temmuz-Ağustos aylarında görülür.

Madenler

Göynük, Orojenezi sonucunda oluşan Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde bulunmasından dolayı madenler bakımından oldukça zengindir. M.T.A. Enstitüsü tarafından hazırlanan “Türkiye Yer Altı Kaynakları Envanteri ’ne göre ilçe genel sınırları içinde şu madenlere rastlanmıştır:

Hasanlar Köyü’nde asfaltit,
Bölücekova, Çubukdere, Güney, Kabalar, Hasalar, Kayabaşı, Kuyupınar, Kürnüç, Yukarı Milyas köylerinde bitümli şist,
Merkez ilçede çimento hammaddesi,
Çaylak köyünde demir,
Göynük merkez, Bölücekova, Himmetoğlu, Kuyupınar, Şeyhler’de maden kömürü, Çatacık ve Ilıca köylerinde maden suyu,
Germenas köyü yakınlarında 4 adet petrol yatağı belirtilmiştir.
Ayrıca, bol miktarda mermer yatakları vardır. Yukarıda adı geçen madenlerden günümüzde sadece mermer ve linyit yatakları işletilmektedir. İlçedeki en önemli yer altı zenginliği Linyit Kömürü’dür. Türkiye Kömür İşletmelerince işletilen Himmetoğlu ocaklarındaki linyit kömürünün rezervi 39 milyon ton olup, kalorisi ortalama 4500’dür. 2015 yılı Eylül ayı itibariyle AKSA Enerji firması tarafından bu bölgede kurulan termik santral faaliyete geçecektir.

GÖLLER

Sünnet Gölü

Göynük’ün 27 km. doğusundadır. Kurudağ Tepesi ile Erenler Tepesi arasındaki dar ve derin vadide oluşmuştur. Oluşum itibariyle bir heyelan set gölüdür. Denizden yüksekliği 820 m.’dir. En derin yeri 22 m. alanı ise 18,75 hektardır. Çevredeki küçük dereler ve yer altı kaynaklarından beslenir. Temmuz-Ağustos aylarında 3-5 m. arasında su seviyesinde bir düşme görülür. Bunun sebebi göl sularından yararlanma değil, göl yüzeyinde olan buharlaşma ve yeraltından olan sızmalardır. Zaten çevresinde tarıma müsait alanlar da yoktur. Dibi bataklık olmadığı gibi çevresi de sazlık değildir. Dar bir vadide yer aldığı için doğu ve batı kıyıları oldukça dik ve de sarptır. Çevresi tamamen ormanlıktır. Suyu tatlı olduğu gibi mercan ve alabalık, yetiştirilen balık cinsleridir.

Çubuk Gölü

Göynük’ün 11 km. kuzeyindedir. Kayabaşı tepesinden inen heyelanın oldukça geniş bir vadiyi tıkamasıyla arkada kalan çukurlukta meydana gelmiştir. Oluşum itibarıyla yine bir heyelan set gölüdür. 15 hektar genişliğinde ve ortalama olarak 13 m. derinliğindedir. Göl ayağı Göynük Çayı’nın kaynağını oluşturur. Diğer bir ayağı da Mudurnu Suyu’na karışır. Göl Çubuk Deresi, yan dereler ve küçük kaynaklarla beslenir. Yağmurların azaldığı Temmuz-Ağustos aylarında su seviyesi 5-8 metre düşme gösterir. Çeşitli cinsten tatlı su balıklarına rastlanır. Turistik bir tesis yoktur.